Okullarda Cep Telefonu Yasaklanmalı mı?

Cep telefonlarının hayatımızın vazgeçilmez araçlarından biri haline gelmesi ile okullarda kullanımlarına ilişkin tartışmalar da son dönemin önemli tartışmalarından biri haline geldi. Birçok ülkede eğitimciler ve politikacılar cep telefonlarının öğrenme süreçlerine, akademik başarıya, öğrencilerin ruh sağlığı ve sosyal gelimi ve derslik mahremiyetine etkisi üzerine etkilerine dair endişelerini dile getiriyor. Bu endişelerin sonucu olarak da akıllı telefonların okullarda yasaklanması oldukça ilgi gören, birçok ülkede uygulamaya konulması düşünülen bir konu haline gelmiştir. Cep telefonlarının yarattığı sorunların üstesinden gelmek için farklı ülkelerde okullarda cep telefonu kullanımının tamamen yasaklanmasından ders içinde kullanım kısıtlamasına kadar değişen birtakım önlemler alıyorlar. Bu konuda uluslararası örgütler de önlem alınmasını tavsiye ediyor.

Örneğin UNESCO “2023 Küresel Eğitim İzleme” raporunda, öğrencilerin okullarda akıllı telefon kullanmasının yasaklanması için küresel çağrıda bulundu. Raporda, fazla cep telefonu kullanımının düşük eğitim performansına, yüksek ekran süresinin de çocukların duygusal istikrarı üzerinde olumsuz etkiye sahip olduğu açıklandı.

Benzer tartışmalar Türkiye’de de hem öğretmenlerin hem velilerin hem de Milli Eğitim Bakanlığının gündemini işgal ediyor. Nitekim öğrencilerin dikkatini dağıttığı ve eğitim öğretim sürecini olumsuz etkilediği gerekçesiyle MEB’in 2023-2024 eğitim öğretim yılında getirdiği düzenlemeyle sınıf içinde cep telefonu başta olmak üzere bilişim araçları bulundurmak yasaklandı.

Okulda Cep Telefonu Kullanımı Konusunda Araştırmalar Ne Diyor?

Cep telefonlarının okullarda kullanımına ve yasaklanmasının etkilerine dair görüşler de çeşitlidir. Örneğin İngiltere’de yapılan bir araştırma sonuçları akıllı telefon kullanımının aşırı olmasının olumsuz etkilerine dikkat çekiyor. Bunlar arasında akademik başarının düşmesi, dikkat dağıtan şeylerin artması ve öğrencilerde ruh sağlığı sorunlarına yol açma potansiyeli yer alıyor. Yine İngiltere’de okullarda cep telefonlarının yasaklanması üzerine 91 okulu kapsayan bir araştırmada öğrencilerin derslere ilgisinin arttığı, sınav sonuçlarının yükseldiği ve test sonuçları üzerinde olumlu etkilerinin olduğu ortaya konulmuştur. Ancak bu etkinin boyutlarının çok küçük olduğu da çalışmanın sonuçlarından biridir. Cep telefonu yasaklarının akademik performansı iyileştirdiği fikrini destekleyen çalışmalar olduğu gibi bu fikri çürüten çalışmalar da mevcuttur.

Bu konudaki tutarsızlığın çeşitli nedenleri olabilir. Bunlardan en önemlisi öğrencilerin cep telefonlarını okul içinde kullanım amaçlarından ve sürelerinden, okulların yasaklar konusunda benimsediği yaklaşımlardan kaynaklanıyor olabilir. Günümüzde teknolojinin eğitime entegrasyonu oldukça hızlandı ve özellikle pandemi teknolojinin eğitimdeki rolünün artmasına yol açtı. Bu bağlamda akıllı telefonların ve web 2.0 gibi çoğunlukla telefon üzerinden kullanılan bazı eğitim araç ve uygulamalarının sınıflarda öğrenmeyi desteklemek amacıyla kullanılabileceğini söylemek mümkün. Nitekim yakın dönemde yapılan bir OECD araştırması, dijital cihazları öğrenme için kullanmanın test puanlarını ve akademik başarıyı artırdığını, boş zaman kullanımını ise azalttığını ortaya koymuştur. Ancak bu araçların sınıf içinde öğretmen gözetiminde kullanılmasının önemine vurgu yapmıştır.

Çalışmalarda cep telefonu yasaklarının etkilerine dair farklı sonuçların ortaya çıkmasının nedenlerinden biri de okulların yasakların uygulanması konusunda uyguladıkları yöntemdir. Zira cep telefonu kullanımının tamamen veya kısmen yasaklanmasına bağlı olarak sonuçlar da değişiklik göstermektedir.

Örneğin Chicago’da yapılan bir araştırma, cep telefonlarının sadece öğrencilerin bilişsel işlevlerini etkilemediğini, aynı zamanda “telefonun varlığının” (kullanılmasa bile telefonunuzun yakında olduğunu bilme halinin) test performansı üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymuştur. Telefonları başka bir odada bulunan katılımcılar, çalışma sürecinde verilen görevlerde telefonları masalarında veya çantalarında olan akranlarından %11 daha iyi performans göstermiştir.

Bu nedenle, İngiltere, ABD ve Avustralya gibi ülkelerde bazı okulların kilitli cep telefonu kılıfı uygulaması yalnızca akademik performansı iyileştirmekle kalmayıp aynı zamanda sosyalleşmeyi artırdığını ve çatışmalarda azalma olduğunu bildirilmiştir. Ancak faydalarına rağmen, bu yaklaşımlar oldukça maliyetli ve kaynak yoğun olduğundan birçok okulda genellikle sabah telefonların toplanması ve akşam çıkışta teslim edilmesi ya da çocukların ders süresince telefonları sınıf içinde belirlenen yerlere bırakması uygulamaları daha yaygındır. Bunlar daha az maliyetli olmakla birlikte, yasakların çiğnenmesi de daha kolaydır. Okullarda cep telefonlarının kullanılmasının etkilerine yönelik çalışmalar bu cihazların avantaj ve dezavantajlarını da ortaya koymaktadır.

Okulda Akıllı Telefonların Avantajları nelerdir?

Bilgiye Erişim

Akıllı telefonun yarattığı tüm dikkat dağıtıcı unsurlara rağmen, kullanıcıların mevcut bilgi zenginliğine en hızlı onun sayesinde erişebildiğine dair şüphe yoktur. İnternetin gücüyle, öğrenciler öğrenmelerini geliştirmek için araştırmalara, haberlere ve videolara erişebilirler, sorularına hemen yanıt alabilirler ve çalışmalarına bağlam sağlamak için ek bilgilere erişebilirler. Öğretmenler kullanımını kısıtlamak yerine, dersleri daha ilgi çekici ve etkileşimli hale getirmek için akıllı telefon kullanımını sınıfa aktif olarak entegre edebilirler.

Öğrenmeyi Geliştiren Uygulamalar

Akıllı telefonları güçlü hale getiren onlara yüklenen uygulamalardır ve bu uygulamalar sınıf içi öğrenme deneyimlerini kolaylaştırmak için birçok yaratıcı şekilde kullanılabilir. Öğrenciler tahtaların fotoğraflarını çekebilir, daha düzenli notlar alabilir, programları ve tarihleri takip edebilirler, sunum hazırlayabilirler, kelime öğrenebilir, sınıfla birlikte akıllı tahtaya entegre oyunlar oynayabilir, çeşitli yaratıcı uygulamalarla öğrenmelerini destekleyebilir ve dersi daha eğlenceli hale getirebilirler. Akıllı telefonlar, öğrencilere çalışmalarına odaklanmak için daha fazla zaman sağlayan kolaylaştırıcı bir araç olabilir. Yani akıllı telefonlar uygun şekilde kullanıldığında güçlü eğitim araçları olarak hizmet verebilir. Bilgiye, eğitim uygulamalarına ve öğrenme deneyimlerini geliştirebilecek platformlara hızlı erişim sağlarlar. Tamamen yasaklanması bu potansiyel faydaları sınırlayabilir.

Dijital Okuryazarlık Gelişimi

21. Yüzyıl becerilerinden en önemlilerinden biri dijital okuryazarlıktır. Dünya giderek daha dijital hale geldikçe, okulların akıllı telefon kullanımını tamamen yasaklamak yerine sorumlu ve verimli bir şekilde kullanmayı öğretmesi gerektiği de bir gerçektir. Bu yaklaşım, öğrencilerin gelecekteki akademik ve profesyonel yaşamlarında değerli olacak önemli dijital okuryazarlık becerileri geliştirmelerine yardımcı olabilir.

Anlık İletişim ve Güvenlik

Akıllı telefonunuzun her zaman yanınızda olmasının en büyük avantajlarından biri, başka biriyle anında iletişim kurma olanağı sağlamasıdır. Öğrenciler, velilerle, kendilerine bakmakla yükümlü olan kişilerle veya yetkililerle kısa sürede ve doğrudan iletişim kurabilirler, ya da onlar öğrenciye ulaşmak istediklerinde bunu kolaylıkla yapabilirler. Bazı ebeveynler ve öğrenciler, acil durumlarda iletişimi mümkün kılarak güvenlik açısından akıllı telefonların elzem olduğunu savunmaktadır ve genel bir yasak, bu iletişimi sekteye uğratabilir. Özellikle acil durumlarda faydalı olabilir. Kaçırılma, kaza ve saldırı gibi tehlikeli durumlarda akıllı telefonlar gerçek bir hayat kurtarıcı olabilir. Akıllı telefonların GPS izleme özelliği, kayıp bir öğrenci durumunda da faydalı olabilir.

Okullarda Akıllı Telefonların Dezavantajları nelerdir?

Dikkat dağıtma

Akıllı telefonlar oyunlardan, videolardan sosyal medyaya kadar sunduğu tüm imkanlarla, öğrencilere farklı eğlence kaynakları sunarak onların dikkatlerini derslerden uzaklaştırabilir ve akademik başarılarını olumsuz etkileyebilir. Dahası, kullanımları etraflarındaki diğer öğrencilerin dikkatini dağıtabilir. Ayrıca, akıllı telefonlar sınavlarda ve testlerde kopya çekmek için kullanılabilir.

Siber Zorbalık

Siber zorbalık Modern zamanlarda, zorbalık dijital sınırı aşacak hale gelmiştir ve ABD’de yapılan bir araştırma öğrencilerin %59’u siber zorbalığa maruz kaldığını ortaya koymaktadır. Akıllı telefonlar okul içinde ve dışında dijital taciz için kullanılabilir ve öğrencilere onlara diğer öğrencileri aşağılamak için daha fazla ve anında fırsat verir. Bir akıllı telefon ayrıca sosyoekonomik statünün bir göstergesi olabilir ve eski teknoloji kullanan öğrenciler kötü muamele görebilir ve dışlanabilir. Ayrıca öğrencilerin ve/veya öğretmenlerin fotoğraflarını veya videolarını çekmek ve onlarla alay etmek için, çevrimiçi olarak sosyal medya platformlarına yüklemek için de kullanılabilir. Öğrenciler bu kayıtları tehdit ve şantaj için kullanabilirler.

Sağlık Üzerindeki Etkisi Akıllı telefonların sık kullanımının hem fiziksel hem de ruhsal sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açtığı tespit edilmiştir. Ekran başında geçirilen sürenin artması, zayıf dürtü kontrolü, bağımlılık benzeri davranışlar ve konsantrasyon eksiklikleri ortaya çıkarabilmektedir. Ayrıca sosyal medya kullanımı ayrıca daha düşük öz saygı ve artan depresyon ve kaygı ile ilişkilendirilmiştir.

Bunların yanında, akıllı telefonlar yüz yüze iletişimi sınırlayarak ilişkilere zarar verebilir. Fiziksel sağlık açısından, akıllı telefonların mavi ışığı görme duyusuna zarar verebilir, uyku sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, uzmanlar akıllı telefonlardan uzak kalmanın öğrencilerin sağlığı ve iyi olma hali için daha iyi olduğunu ifade etmektedir.

Akıllı Telefonların Sağlıklı Kullanımı İçin Ne Yapmalı?

Akıllı telefonların hayatlarımızın vazgeçilmez bir parçası olduğu artık kaçınılmaz bir gerçek. Aynı zamanda okullarda kullanımına ya da yasaklanmasına dair tartışmalarında daha uzun süre devam edeceği de aşikar. Bu nedenle akıllı telefonların olumsuz etkilerini en aza indirebilmek için okullarda öğrenciler, öğretmenler ve veliler tarafından, öğrencileri telefon kullanımı konusunda daha bilinçli olmaya teşvik etme çabaları hep birlikte ortaklaşa tasarlanabilir ve böylece öğrencilerin deneyimlerini şekillendirmede daha fazla inisiyatif sahibi olmaları sağlanabilir. Okullarda akıllı telefonların kullanımına getirilecek kısıtlama uygulamalarına öğrencilerle birlikte karar verilerek, onların kurallara uyma oranları artırılabilir.

Orta yolu bulmak için tamamen yasaklamak yerine daha ılımlı bir yaklaşım tercih edilebilir. Örneğin, okullarda günü boyunca “telefonsuz” bölgeler veya saatler belirlenebilir, öğretmen gözetiminde belirli eğitim faaliyetleri için telefon kullanımına izin verilebilir, öğrencilere sorumluluk kazandırmak için dijital vatandaşlık müfredatlarının uygulanabilir, medya ve dijital okuryazarlık dersleri programlara dahil edilebilir.