Bir eğitim-öğretim yılını daha kapattık. Dinlenmek için hem eğitimciler hem de öğrenciler eminim can atıyor. Ankara’da olacaklar veya arada Ankara’ya gelecekler için bir takım müze önerilerinde bulunacağız bu yazıda. Malum öncesinde müzelerin birer eğitim mekânı ve aracı olduğundan bahsetmiştik. Peki öğrencileri için kendilerine bir şeyler katmak isteyen eğitimciler ve hep öğrenen kalanlar için Ankara nasıl imkanlar sunuyor, bir bakalım.
Ankara’da müze denince doğal olarak akla Ulus semti geliyor. Ulus semtine tarihi Ankara Gar binasından Cumhuriyet Caddesi boyunca yürüyerek girerseniz sizi müzeye dönüştürülmüş iki önemli yapı karşılıyor. Bugün Cumhuriyet Müzesi ve Kurtuluş Müzesi olarak hizmet veren bu iki bina Türkiye Cumhuriyetinin ilanından önce açılmış olan Büyük Millet Meclisi ve cumhuriyetin ilanından kısa bir süre sonra açılmış olan 2. Meclis binası. Gar tarafından yürüyerek gelirken insanı ilk karşılayan Cumhuriyet Müzesidir. 1924 yılında TBMM olarak kullanılmaya başlanan bu bina 1960 yılında bugün ki meclis binası açılana kadar kullanıma devam etmiştir. 1923 yılında Vedat Tek tarafından yapılan bina ayrıca 1. Ulusal Mimarlık Akımının örneklerinden birisidir. Bu bina ayrıca önünde Mustafa Kemal Atatürk’ün fotoğrafı ile hepimizin kolektif hafızasında yer alır. Tarihi pek çok ana tanıklık eden bu bina Nutuk’un Atatürk tarafından altı gün boyunca okunmuş olduğu kürsüdür de. Meclisin toplandığı büyük salonun yanında Cumhuriyet tarihinin çok önemli nesnelerinin de evidir bu müze. Yanında maalesef he zaman açık olmayan muazzam bir bahçesi ve arkasında Sığınak isimli bir sanat galerisi vardır. Cumhuriyet’in tarihini öğrenmek ve deneyimlemek isteyen herkesin ilk ziyaret etmesi gereken müzedir Cumhuriyet Müzesi.
Cumhuriyet Caddesinde hemen karşıda yakın zamanda müzeye döndürülmüş henüz benim de ziyaret edemediğim Ankara Palas var. Belki bu yaz ziyaret edersek karşılaşırız orada. Ulus Meydanına doğru yürümeye devam ediyoruz. Meydana geldiğimize hemen solumuzda bu sefer Kurtuluş Müzesi var. Yani ilk meclis, gazi meclis. Tıpkı Cumhuriyet Müzesi gibi Kurtuluş Müzesi de hem yapı olarak hem sergi olarak Cumhuriyet tarihinin görülmesi gereken en önemli yeri.
Ulus Meydandayız. Karşımızda Atatürk’ün tarihi at sırtındaki heykeli. Hemen karşımızda eski Sümerbank binası bugün Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesine devredildi, gezme imkânı yok. Biraz daha solda Türkiye İş Bankası’nın 2019 yılında İktisadi Bağımsızlık Müzesine dönüştürdüğü 3. Genel Müdürlük binası. Bir dönem çalıştığım bu binaya karşı özel hisler beslemekteyim. Guilio Mongeri tarafından yapılmış bu bina Ulus Meydanına ruhunu veren bir biçime sahip. Hem Cumhuriyet’in iktisadi tarihi hem de bu tarihe 1924 yılında kuruluşundan itibaren tanıklık eden Türkiye İş Bankasının geçmişini bu müzede rahatlıkla öğrenebilirsiniz. Müzede kalıcı sergilerin ve tarihi unsurların yanında geçici pek çok tarihi sergiler ve sanat sergileri de açılıyor. Ücretsiz olan müzeyi gezdiğinizde emin olun çok keyifli ayrılacaksınız.
Ulus Meydanında yolumuz ikiye ayrılıyor. Ankara Kalesine doğru çıkabilir veya Gençlik Parkının girişine doğru inebilirsiniz. Eğer ikinci yolu tercih ederseniz bir başka bankanın müzesine gidebilirsiniz: Ziraat Bankası Müzesi. Türkiye İş Bankası, İktisadi Bağımsızlık Müzesinde tüm binayı müzeye dönüştü, Ziraat Bankası ise yine Mongeri tarafından yapılmış bu binanın sadece zemin ve bodrum katlarını müzeye dönüştürmüş durumda, diğer katlarda hala çeşitli faaliyetler devam etmekte. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde kurulmuş olan Ziraat Bankasının bu faaliyetlerinden Cumhuriyet ile beraber kırsal kalkınmayı temel alan ekonomi politikalarıyla genişlemesini bu müze boyunca takip edebilirsiniz. Hemen karşıda PTT’nin Pul Müzesi var orası da ilgi duyanlar için bulunmaz bir nimet.
Fakat yol ayrımımıza geri dönelim şimdi ve Kale’ye doğru çıkalım. Eğer araç yoksa yürümek bir seçenek ama sıcak yaz aylarında bunaltıcı bir seçenek. Ankara Büyükşehir Belediyesinin saat 10.00-17.00 arasında ring seferleri var eğer denk gelirseniz ücretsiz olarak da çıkabilirsiniz kaleye. (1) Kaledeki en önemli müze tabii ki Anadolu Medeniyetleri Müzesi. Neler yok ki bu muhteşem arkeolojisi müzesinde; muazzam Kibele heykeli, Anadolu’da bilinen en eski primat olan 10 milyon yıllık Ankarapithecus kafatası, İnandık vazosu, heykeller, güneş kursları, freskler, yazıtlar… Anadolu Medeniyetleri Müzesinin adeta bir arkeopark olan bahçesinde biraz soluklanıp kalenin girişine doğru çıkabilirsiniz. Hemen sağda Kelime Müzesi var biraz yukarıda solda Erimtan Arkeoloji Müzesi.
Kalenin cümle kapısının karşısındaysa Ankara Rahmi M. Koç Müzesi. Ankara’nın iki tarihi hanı Çengelhan ve Safranhan’ın Koç Grubu tarafından satın alınarak müzeye dönüştürülmesiyle oluşan bu müze içerisinde özellikle Cumhuriyet Dönemi eserleri dikkat çekiyor. Müzenin bir diğer ilginç yanı tarihi bazı dükkanların canlandırılarak tarihi şekilde sergilenmesi. Oradan çıkıp Gözcü sokaktan Hacettepe’ye doğru inerken etrafınızda Pilavoğlu Han, Pirinç Han gibi yerlere uğrayabilir, doğal taşlar satan dükkanlara girebilirsiniz.
Hacettepe’nin olduğu noktaya doğru indiğinizde ise sizi Gökyay Satranç Müzesi karşılayacak. Dünyanın en büyük satranç takımı koleksiyonuna sahip olan bu müze satrancı ve sportmenliği içinde barındırıyor. Hacettepe Üniversitesinin içerisinde bir de Sanat Müzesi var. Eğer Hamamönü’ne doğru ilerlerseniz Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi ile Anne Müzesini ziyaret edebilirsiniz. Daha da ilerlerseniz Ankara’nın müzeye dönüştürülmüş bir diğer önemli müzesine varırsınız: Ulucanlar Cezaevi Müzesi.
Onlarca acının yaşandığı bu mekân 2011 yılında Altındağ Belediyesi tarafından müzeye dönüştürülmüştür. 1925 yılından 2006 yılına kadar cezaevi olarak hizmet veren bina pek çok önemli siyasi suçlunun bir dönem kaldığı yerdir. Özellikle askeri darbe zamanlarında gözaltına alınan ve tutuklanan siyasiiler burada kalmışlardır. Onlardan başka Nazım Hikmet, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Halikarnas Balıkçısı gibi sanatçılar da Ulucanlar’da yatmış mahkumlardır. Tabii ki Türkiye solu ve muhalif tarihi için en acı idamlar burada gerçekleşmiştir: Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan, Necdet Adalı, Erdal Eren. Türkiye tarihinin en acı anlarını Ulucanlar Cezaevi Müzesinde görebilirsiniz. Bu da aslında müzelerin en önemli işlevlerinde birisi olan hafızanın aktarılmasının en önemli göstergesidir.
Hacettepe Üniversitesi tarafına dönüp tarihi Ankara Garı’na doğru ilerlerseniz solunuzda iki önemli müze göreceksiniz: Resim ve Heykel Müzesi ile Ankara Etnografya Müzesi. Anadolu Medeniyetleri Müzesi ile beraber bu iki müze Ankara’nın ilk görülmesi gereken müzeleridir. Resim ve Heykel Müzesi Türkiye’nin görsel sanatlar alanında ürettiği en nadide eserlerden birkaçına ev sahipliği yapmakta. Etnografya Müzesi ise Ankara’nın tarihine dair onlarca eser barındırmanın yanında tarihi bir Ankara sokağının canlandırmasını da içermektedir.
Ankara’nın tarihi kısmındaki en önemli müzeleri gezdik, peki bunlar dışında bir öğrenenin hele ki eğitimciyse mutlaka görmesi gereken başka hangi müzeler var? Örneğin Ankara Olgunlaşma Enstitüsü 100. Yıl Müzesi (2) var, bunun yanında Ankara Atatürk Lisesi içerisinde 75’inci Yıl Cumhuriyet Eğitim Müzesi (3) eğitim tarihinin önemli eserlerini barındırıyor. Bülten sokakta eğitim tarihiminiz önemli simalarından birisi olan Cin Ali (4) için açılmış bir müze de var. Cin Ali’nin yaratıcısı Rasim Kaygusuz’un çocukları tarafından kurulmuş olan bu müze, vakfı ve kütüphanesiyle beraber bir araştırma merkezi olma çabasını da sergiliyor. Ankara Üniversitesi bünyesinde kurulmuş olan ve Türkiye’nin ilk oyuncak müzesi olan Ankara Oyuncak Müzesi (5) de özellikle çocuklarla beraber gezilmeye değer bir müzedir. Eğer Ankara’nın biraz dışına doğru yolunuz düşerse İncek’te TED Kolejine bağlı müzeyi (6) ve Müze Kumbaram’ı (7) da ziyaret edebilirsiniz.
Ankara’da yazı değerlendirmek hem öğrenmekten vazgeçmeyen hem de öğretmek için canhıraş çalışan kişiler olarak gezilmeye değer müzelerden bazıları bunlar.
Belki bazılarında da denk geliriz.
[1] https://www.ankara.bel.tr/haberler/ankara-kalesi-ne-ucretsiz-ring-seferleri-16520
[2] https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/ankara/gezilecekyer/ankara-olgunlasma-ensttusu
[3] https://www.kulturportali.gov.tr/turkiye/ankara/gezilecekyer/75-yil-cumhuryet-egtm-muzes
[4] https://www.cinali.com.tr/muze
[5] https://cokaum.ankara.edu.tr/oyuncak-muzesi/