Yazarlar: Bal Chandra Luitel, Niroj Dahal ve Binod Prasad Pant
Çeviri: Duygu Merih Tursun
Eleştirel pedagoji, öğretmenlerin ve öğrencilerin güç ve baskı kavramları üzerine eleştirel bir düşünce biçimi geliştirmelerini sağlamayı teşvik eden bir öğretim metodudur (Freire, 1970; Hlungwani, 2022). Kökleri ise eleştirel teoriye dayanmaktadır. Eleştirel pedagojide, öğretmenler bilgi birikimlerini öğrencilerin aileleri, okulları ve yaşadıkları toplumun içerisinde var olan eşitsizlikleri görmelerini ve sorgulamalarını sağlamak için kullanırlar (Monchinski, 2008). Bazıları bu eğitim felsefesinin, hali hazırda yerleşmiş olan kalıplarla mücadele ettiğinden dolayı ilerici ya da radikal bile olduğunu düşünmekteler. Aşağıdaki beş adımın sizlere sınıflarınıza eleştirel pedagojiyi getirmenizde yardımcı olabileceğine inanıyoruz.
Kendinizle Yüzleşin
Henüz kendiniz bile yapamıyorken, öğrencilerinizden nasıl eleştirel bir şekilde düşünüp toplumsal yapıları sorgulamasını bekleyebilirsiniz? Size bilindik toplumsal hikayeleri sorgulatacak şeyleri okuyarak daha fazlasını öğrenin. Örneğin, eğer tarih öğretiyorsanız, kusurlara dikkat çeken bilginlere ya da birçok tanınmış tarihsel figürün de başarılı olmasında katkı sağlayan karmaşık yapılara zaman ayırın. Farklı bir açıdan baktığımızda başarılarının neden o kadar da harikulade olmadığına dair okumalar yapın. Eleştirel teori tamamıyla, bize öğretilen toplumsal yapıları ve hikayeleri sorgulamakla ilgilidir.
Sınıf İçerisindeki Dinamiği Değiştirin
Bir öğrencinin hayatındaki en önemli güç dinamiklerinden biri öğretmen ve öğrenci arasındaki ilişkidir, bu aynı zamanda eleştirel pedagojideki de en önemli güç dinamiklerinden bir tanesidir (Dahal et al., 2019). Artık bunun da değişmesi gerekiyor! Bu değişimi gerçekleştirmenin pratik bir yolu ise sınıfınızdaki mobilyaları yeniden düzenlemektir. Öğrencilerinizi size dönük sıralar yerine yarım daireler ve daireler şeklinde oturtun. Bu yöntem sınıfta daha anlamlı sohbetler yapmanıza olanak sağlayacaktır. Tartışmalara liderlik ederken, ayakta durmak yerine oturmayı düşünebilirsiniz. Bu pozisyon sizi öğrencilerle daha uyumlu bir hale getirir ve iki grup arasındaki güç dinamiğini dengelemenize yardımcı olur. Her şeyi bilen bir öğretmenin bildiklerini serbestçe mütevazı öğrencilerine aktardığı ders anlatımı temelli bir sınıftan, öğrencilerin eleştirel bir şekilde düşünmeye ve kendi çıkarımlarını yapmaya teşvik edildiği tartışma temelli bir sınıfa geçiş yapmak iyi bir fikirdir.
Farklı Bakış Açıları Sunun
İlk adımda, sizler, bir öğretmen olarak, egemen olan görüşlere aykırı görüşlere bir şans verdiniz. Eskilere ek olarak bu yeni bakış açılarını öğrencilerine açıklayın. Her birini tartışmalarını ve ne öğrendiklerine dair çıkarımlar yapmalarını sağlayın. Daha fazlasına ulaşmak için fikirler öne süren öğrencileri cesaretlendirin. Öğrencilere “neden buna inanıyorsun? ” ya da “neden iyi bir fikir” gibi sorular sormak onları kendi inançlarını sorgulamaya, zararlı toplumsal anlatılardan kurtulmaya ve bağımsız bir şekilde düşünmeye teşvik edecektir.
Yeni Bir Karar Alın
Tıpkı tarihsel süreçte güç odaklarının bireyleri kısıtladığı gibi, geleneksel değerlendirme yöntemleri de aynı şeyleri yapabilir. Eğer onlara ihtiyacınız yoksa, hiç zahmet etmeyin! Doğru cevabı bulmaya odaklanmak yerine, öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmeye odaklanın. Öğrencilerin sadece belli bir notu almak için ihtiyaç duydukları şeyleri yapmadığından emin olun. Sunuş tarzından ziyade, sunulan fikirlere dikkat çekerek, öğrencileri daha fazla konuşturabilir ve yazdırabilirsiniz.
Toplumsal Bir Sorumluluk Duygusu Geliştirmeye Teşvik Edin
Eleştirel pedagojinin döngüsel bir doğası vardır. Sürece dahil olan herkes için bir kazan kazan durumu söz konusudur: Kendinizi ve öğrencilerinizi eğitirsiniz, ve onlar da kendi ailelerini ve toplumu eğitirler. Bunu gerçekleştirmeniz için, öğrencileri baskı ile mücadele eden yerel etkinlikler ve organizasyonlar hakkında bilgilendirmek gibi birçok yol mevcuttur. Öğrencileri yeterince temsil edilmeyenlerin hakkını savunmak için gruplar kurmaları için destekleyebilirsiniz. Öğrencilerle güç ve baskı hakkında konuşurken, bunlar hakkında aileleri ve arkadaşları ile de konuşmalarını teşvik edebilirsiniz (Joseph Jeyaraj & Gandolfi, 2022).
Sonuç olarak, eleştirel pedagoji çeşitli derslerde uygulanabilen bir yöntemdir, ve bir sınıfta işe yarayan diğer bir sınıfta işe yaramayabilir. Örneğin, bir edebiyat öğretmeni bir kitapta bulunan ortak kültürel bir kalıba dikkat çekerken, bir tarih öğretmeni geleneksel olarak ilerici bir olaya dikkat çekebilir. Bir fen bilimleri öğretmeni öğrencilerden bilimsel gelişmelerin yeterince temsil edilmeyen grupları nasıl etkilediğini düşünmelerini isteyebilir. Eleştirel yaklaşım eğitimin ya da kültürün tek bir alanı ile sınırlı değildir, bu bakımdan, farklı konular arasındaki ilişkileri bulmak gereklidir.
Bu yazı Journal of Transformative Praxis (Vol. 3, No. 1, 2022, s. 1-8 ) adlı dergide yayınlanan “Critical Pedagogy: Future and Hope” başlıklı makalenin bir bölümünün çevirisidir.
